Z powodu COVID-19 luka VAT w Polsce w 2020 r. może wzrosnąć do 14,5 proc.

Centrum Analiz Społeczno-Ekonomicznych w opublikowanym w czwartek raporcie wskazało, że po okresie stopniowego spadku udziału luki VAT-owskiej, może ona w 2020 r. wzrosnąć powyżej wartości szacowanej dla 2017 r. i może być wyższa niż luka unijna - 13,7 proc. (164 mld euro.). W 2017 r. luka VAT wyniosła 14,3 proc. - przypomniano.

Koronawirus negatywnie wpłynie na ściągalność VAT

CASE zwróciło uwagę, że pandemia koronawirusa nie tylko znacząco obniża wzrost gospodarczy państw UE - według szacunków KE, w Polsce w 2020 r. wzrost gospodarczy będzie ujemny i wyniesie -4,6 proc., a w UE -7,4 proc. - ale również negatywnie wpłynie na ściągalność VAT i całkowite przychody podatkowe.

"Spadek aktywności gospodarczej i problemy z płynnością finansową, przyczyniają się do trudności wielu przedsiębiorstw w realizowaniu ich zobowiązań podatkowych i jednocześnie mogą nasilić bodźce do nieprzestrzegania przepisów podatkowych" - wyjaśnił dyrektor naukowy ds. polityki fiskalnej w CASE dr Grzegorz Poniatowski.

Centrum podkreśliło, że przedstawione w raporcie dane za 2020 r. są prognozami, a dane za rok 2019 oparte są o uproszczoną metodę szacunków.

"Ze względu na opóźnienia w dostępności danych, w raporcie możemy przedstawić pełne dane za rok 2018. Wynika z nich, że luka w VAT w Polsce spadła o 4,3 pp. i wyniosła 9,9 proc. Według naszych wyliczeń straty polskiego fiskusa z tytułu VAT wyniosły w 2018 r. blisko 19 mld zł (4,45 mld euro). Obserwujemy jednak, że po znaczących spadach luki od 2015 r., tempo jej zamykania zaczyna istotnie spowalniać. W 2019 r. szacujemy, że luka w Polsce pozostanie na podobnym poziomie jak w 2018 r." - prognozuje organizacja.

Z opublikowanego w czwartek raportu wynika ponadto, że dochody państwa z VAT wzrosły o 11,4 proc. w 2018 r. w porównaniu do 2017. Większe wpływy do budżetu z tytułu tego podatku, to rezultat dwóch czynników: o 5,1 proc. wzrosła ściągalność VAT i o 6,4 proc. wzrosła podstawa opodatkowania (składa się na nią m. in. konsumpcja i częściowo inwestycje).

"Na podstawie tych danych również widzimy, że dalsze wzrosty ściągalności VAT w Polsce są coraz bardziej ograniczone" - zwrócono uwagę.

Istotnym komponentem luki w VAT jest szara strefa

Poniatowski dodał, że istotnym komponentem luki w VAT jest szara strefa, którą w warunkach światowych problemów gospodarczych bardzo trudno będzie zredukować. "W krajach o najniższym odsetku luki w VAT, takich jak Szwecja czy Finlandia, udział szarej strefy w gospodarce jest zdecydowanie mniejszy niż np. w Polsce" - wskazał ekspert.

Centrum wyjaśniło, że jeśli chodzi o lukę w VAT w 2018 r. w państwach UE, to trend spadkowy widoczny jest niemal we wszystkich krajach. "Do budżetów 28 państw UE nie trafiło łącznie 140 mld euro z tytułu VAT (luka zmniejszyła się o 0,9 mld euro w porównaniu do 2017 r.). W ujęciu procentowym oznacza to spadek luki z 11,5 proc. w 2017 r. do 11 proc. w 2018 r. Z szybkich szacunków wynika, że w 2019 r. unijna luka w VAT zmniejszy się do 9,6 proc." - czytamy w raporcie pt. "Analiza ilościowa luki w VAT w krajach UE".

Luka w VAT to różnica między zobowiązaniami z tytułu VAT, a tym co rzeczywiście wpływa do budżetu państwa. W skład luki wchodzi szereg zjawisk, w tym unikanie opodatkowania, uchylanie się od płacenia podatków oraz nadużycia, które w ostatnich latach w Unii Europejskiej przybrały formę tzw. karuzeli VAT-owskich, wykorzystujących ciąg powiązanych podmiotów, firmy słupy i opodatkowanie stawką zerową handlu wewnątrzwspólnotowego.

Centrum Analiz Społeczno-Ekonomicznych jest prywatną, niekomercyjną fundacją naukową, która została założona w 1991 r. w Warszawie.